W maju do Polski przyleci Barack Obama. To ciekawe, bo obecne polskie władze wykazują znacznie mniejszy entuzjazm wobec Waszyngtonu od poprzedniej ekipy. Amerykański prezydent przyleci na szczyt prezydentów Europy Środkowej. Tak szybka wizyta po dwugodzinnym, przyznajmy nie najbardziej udanym spotkaniu prezydentów Polski i USA w Waszyngtonie w grudniu zeszłego roku, to silny sygnał, że Ameryka chciałaby odbudować dawne lepsze relacje.
Na pewno nieprzypadkowo odbędzie się to tuz przed rozpoczęciem polskiej prezydencji w Unii. USA zapewne chciałyby nas lepiej wykorzystać w relacjach między Unią Europejską a Ameryką. Jak wiadomo, na nadmiar sojuszników Amerykanie nie narzekają. Do niedawna Obama mało interesował się naszą częścią Europy. Najwyraźniej chce choć trochę skorygować tę politykę. Niewielkie zainteresowanie amerykańskiego prezydenta Polską zbiegało się zresztą z odwróceniem priorytetów polskiej polityki zagranicznej. Być może obie strony chcą się zreflektować.
Tak się złożyło, że w tym samy czasie, kiedy ambasador USA ogłosił wizytę Obamy, do Warszawy przeleciał bliski współpracownik Hillary Clinton Tomicah Tillemann. Człowiek, który m.in. pisze przemówienia Hillary i doradza jej w kwestiach wspierania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego w różnych częściach świata.
Miałem okazję wypić z nim kawę we wtorek wieczorem. Przyleciał on, by zainaugurować przedsięwzięcie o nazwie Polsko-Amerykański Dialog ws Demokracji. Amerykanie chcą wciągnąć nas w rozmaite akcje wspierania demokracji, budowy społeczeństwa obywatelskiego w krajach gdzie tej demokracji brakuje, czy tam gdzie ona raczkuje. Tilleman mówił o Mołdowie, Kirgistanie, ale też Białorusi (wspieranie więźniów i demokratycznej opozycji) i Ukrainie. Przede wszystkim jednak akcja ta dotyczyć ma rewolucjonizujących się krajów Północnej Afryki, gdzie Amerykanie z oczywistych przyczyn chcą teraz wspierać demokratyczne procesy. Do tych działań także tam chcą wykorzystać Polskę. To niecodzienne.
Do Tunezji już wyjechała polska delegacja, w skład której weszli i ludzie z MSZ i działacze organizacji pozarządowych, która ma zbadać, na ile i jak moglibyśmy wspierać tamtejszą transformację. Tilleman kilkakrotnie powtarzał mi, że bardzo liczą na to, że będziemy dzielić się naszym solidarnościowo-obywatelskim doświadczeniem. Do tej akcji ma być włączony nie tylko MSZ ale też polskie organizacje pozarządowe.
Ameryka zwraca się ponownie w polskim kierunku w sytuacji, kiedy Europa coraz mniej ekscytuje się relacjami transatlantyckimi. Ale Polsce też nie mają lekko.
Nieprzypadkowo Obama pojawi się w Warszawie na dwa dni w czasie, kiedy zjadą tu przywódcy państw Europy Środkowej. Pytanie, czy obecny prezydent i obecny rząd zechcą tę szansę wykorzystać, by ugrać coś z Waszyngtonem. I nie chodzi tylko o to, czy tym razem nasz prezydent lepiej przygotuje się do spotkania z Obamą. Pytanie czy mamy polityczną wolę, by budować swoją pozycję jako ważny europejski partner Waszyngtonu. Moim zdaniem mamy szansę na to, mamy szansę na budowę takiej pozycji i mamy szansę na odniesienie z tego korzyści, jeśli będziemy partnerem silnym. Tzn jeśli zbudujemy sobie pozycję lidera tej części Europy.
Wtedy też – jako lider Europy Środkowej z dobrymi relacjami z USA, możemy lepiej budować swoją pozycję w Unii. Prawdą jest też, że dla Ameryki mają znaczenie nasze próby polepszenia relacji z Rosją. Próby, które - delikatnie mówiąc – wywołują u nas wiele kontrowersji.
Jeszcze jedna ciekawostka. W czasie, kiedy wydawałoby się, że Ameryka odwraca się od tej części świata, German Marshall Fund, wpływowa amerykańska fundacja otwiera swoją placówkę w Warszawie. Już w czerwcu. Jej szefem zostanie Andrew Michta, znany amerykański politolog polskiego pochodzenia. Miałem okazji słuchać go pierwszy raz kilka dni temu na spotkaniu w rezydencji amerykańskiego ambasadora. To bardzo ciekawy, dużej klasy ekspert.
Jak widać, Amerykanie chcą być u nas silnie obecni. Pytanie, czy umiemy dobrze to wykorzystać.
